Inspirerende personen

Kees Both

Gegevens

Op 8 september 2021 is Kees Both helaas overleden. Zie Kennisgeving overlijden Kees Both – Stichting Groene Pedagogiek. Kees was een inspirator voor veel NME-ers.

Onderwijs- en natuurpedagoog Kees Both (1942-2021) groeide op in Amersfoort. In de bossen op loopafstand van zijn ouderlijk huis, en later bij de padvinderij en de NJN, is zijn ‘natuur-liefhebberij’, zoals Kees het zelf noemt, ontstaan. Kees volgde de ‘kweekschool voor onderwijzers’, begon in 1965 als leraar basisonderwijs in Harderwijk en studeerde af als pedagoog. Eind jaren ‘60 raakte hij geboeid door de pedagogiek van natuuroriëntatie in het basisonderwijs. Hij interesseerde zich vooral voor de manier waarop je kinderen samen kunt laten leren door (samen) zelf te beleven en te onderzoeken.

In 1973 werd Kees medewerker van de Commissie Modernisering Leerplan Biologie. Vervolgens ging hij werken bij de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) voor het project Natuuronderwijs voor de Basisschool (NOB). In die periode publiceerde Kees een groot aantal artikelen, o.a. in de ‘Grabbelton’ (tijdschrift van het NOB), was hij een van de auteurs van het boek ‘Het gebruik van de schoolomgeving’ en was hij hoofdredacteur van het boek ‘De tuin om de school – wat doe je ermee?’

Kees-Both.jpgJenaplan onderwijs en NME

In de volgende fase van zijn loopbaan werd Kees Both ‘spin in het web’ van het Jenaplan onderwijs. Van 1982 tot 2006 was hij inhoudelijk coördinator voor het Jenaplan onderwijs. Daarnaast was Kees intensief betrokken bij een aantal toonaangevende landelijke NME- projecten waaronder de ontwikkeling van algemene kwaliteitscriteria voor NME en het streven naar een verbreding en verdieping van NME binnen het curriculum van de basisschool.

‘Kinderen voor natuur’ en ‘natuur voor kinderen’

NME gaat vooral over ‘kinderen voor natuur’. Met het oog op evenwichtig opgroeien en opvoeden zou het volgens Kees ook moeten gaan over ‘natuur voor kinderen’. Dit nieuwe perspectief op de relatie kind-natuur kreeg vanaf het begin van de 21e eeuw meer aandacht, vooral omdat onderzoek aantoonde dat natuurbeleving erg belangrijk is voor een gezonde ontwikkeling van kinderen (‘natuur voor kinderen’). Beide perspec­tieven vullen elkaar dus aan: ‘natuur voor kinderen’ vormt een onmisbare voedingsbodem voor ‘kinderen voor natuur’.

Vergroening kinderopvang

Rond 2005 leverde Kees Both vanuit de Stichting Oase/Netwerk Springzaad een aantal wezenlijke bijdragen aan de ‘vergroening’ van publicaties van het netwerk ‘Ruimte voor de Jeugd’. Enkele jaren later kwam ook de kinderopvang in beeld. Kees schreef het hoofdstuk ‘Natuur en fysieke omgeving’ voor het landelijke pedagogisch kader voor de kindercentra 0-4 jaar (Singer & Kleerekoper, red. 2009) waarna nog vele bijdragen volgden over de waarde van natuur voor het jonge kind, deels in samenwerking met Veldwerk Nederland en IVN Natuureducatie.

Naar een groene pedagogiek

Kees Both laat een ongelooflijk omvangrijk en divers ‘oeuvre’ na, bedoeld als inspiratiebron en om ‘wakker te maken voor de problematiek’, zoals hij het zelf uitdrukt. Vele organisaties, instellingen en personen – in onderwijs, kinderopvang, wetenschap en NME- hebben baat bij de enorme deskundigheid en kennis die Kees in de loop van zijn leven heeft opgebouwd en gedeeld via presentaties, websites, artikelen en boeken. Kees Both heeft, voortbordurend op Reform pedagogen zoals Petersen (Jenaplan), Montessori en Steiner, de waarde en betekenis van natuur geduid voor een gezonde ontwikkeling van kinderen en voor ‘herstel van het gewone leven’ (Ter Horst, 1994).

Daarmee heeft Kees het fundament geschapen voor een ‘groene pedagogiek’, als één, maar wel onmisbare kleur in het totale spectrum van de pedagogiek. Groene pedagogiek gaat over het (leren) leven met natuur, met als doel een natuurbetrokken bestaan. Het fundament staat, maar er valt nog heel wat te ontwikkelen en te onderzoeken.

Bron

www.stichtinggroenepedagogiek.nl/groene-pedagogiek/kees-both-zijn-leven-en-werken

Enkele publicaties